برداشتن آپاندیس

آپاندیسیت به التهاب آپاندیس گفته می‌شود؛ آپاندیس اندامی کوچک و انگشتی‌شکل است که از ابتدای روده بزرگ منشعب می‌شود. هرچند اندازه این اندام کوچک است، اما التهاب آن یک وضعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود که در صورت درمان نشدن سریع، می‌تواند عوارض جدی و حتی خطرناک برای زندگی ایجاد کند. تشخیص به موقع علائم و مراجعه سریع به پزشک، از اهمیت بالایی در پیشگیری از عوارض جدی برخوردار است. در این مقاله، به بررسی کامل آپاندیس، علل التهاب، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص، درمان و مراقبت‌های پس از جراحی می‌پردازیم تا درکی جامع از این مشکل رایج پزشکی فراهم کنیم.

آپاندیسیت چیست؟

التهاب آپاندیس یا آپاندیسیت زمانی اتفاق می‌افتد که دهانه آپاندیس بسته شود. این انسداد می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:

• ذرات سخت مدفوع (فکالیت) که شایع‌ترین علت هستند.

• بزرگ شدن بافت‌های لنفاوی در دیواره آپاندیس که معمولاً در پاسخ به عفونت ویروسی ایجاد می‌شود.

• اجسام خارجی مانند انگل‌ها یا دانه‌های میوه (نادر).

• تومورها (بسیار نادر).

انسداد موجب تجمع مخاط در داخل آپاندیس و افزایش فشار داخلی می‌شود. این فشار جریان خون به دیواره آپاندیس را کاهش داده و شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. به دنبال این فرایند، آپاندیس متورم، ملتهب و عفونی می‌شود. اگر درمان به موقع انجام نشود، افزایش فشار ممکن است باعث پارگی آپاندیس شود. پارگی این اندام باعث ورود مواد عفونی به حفره شکمی و ایجاد التهاب شدید و خطرناک پرده صفاق (پریتونیت) خواهد شد که نیازمند جراحی فوری است.

علائم آپاندیسیت

علائم آپاندیسیت معمولاً به صورت زیر ظاهر می‌شوند، اما ممکن است در افراد مختلف تفاوت داشته باشند:

• درد ناگهانی که ابتدا اطراف ناف حس می‌شود و در ساعات بعد به سمت پایین و راست شکم (نقطه مک‌برنی) منتقل شده و شدت می‌یابد. این درد با حرکت، سرفه یا عطسه بدتر می‌شود.

• تهوع و استفراغ، که معمولاً پس از شروع درد ظاهر می‌شود.

• کاهش اشتها و تمایل نداشتن به خوردن غذا.

• تب خفیف (معمولاً بین 37 تا 38.5 درجه سانتی‌گراد)؛ تب بالا می‌تواند نشانه پارگی آپاندیس باشد.

• تغییر در عادات دفعی مثل یبوست یا اسهال خفیف.

• نفخ و احساس پری در شکم.

نکات مهم در علائم:

علائم در کودکان خردسال، زنان باردار و سالمندان ممکن است متفاوت یا مبهم‌تر باشد. همچنین درد شدید و گسترده در تمام شکم می‌تواند نشانه پارگی آپاندیس باشد که اورژانسی است و باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

روش‌های تشخیص آپاندیسیت

تشخیص این بیماری بر اساس معاینه فیزیکی دقیق، بررسی سابقه پزشکی و استفاده از آزمایشات تخصصی صورت می‌گیرد:

• معاینه فیزیکی:

• بررسی نقاط حساس در ناحیه پایین و راست شکم، علائم تحریک پرده صفاق مانند درد رهاسازی فشار ناگهانی (Rebound Tenderness)، و در صورت نیاز معاینه رکتال.

• آزمایشات خون:

• افزایش گلبول‌های سفید (لکوسیتوز) و سطوح بالای پروتئین واکنش‌گر C (CRP) نشان‌دهنده التهاب و عفونت است.

• آزمایش ادرار:

• برای رد سایر علل مشابه مثل عفونت مجاری ادراری یا سنگ کلیه.

• تصویربرداری:

• سونوگرافی به ویژه در کودکان و زنان باردار کاربرد دارد؛ سی‌تی اسکن شکم روش دقیق‌تر و حساس‌تری برای تشخیص است. MRI نیز در موارد خاص و برای اجتناب از اشعه در بارداری استفاده می‌شود.

درمان آپاندیسیت: آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس)

جراحی برداشتن آپاندیس تنها درمان قطعی برای این بیماری است و تأخیر در انجام آن می‌تواند به پارگی آپاندیس و عوارض شدید منجر شود.

• آمادگی قبل از جراحی:

• ناشتا بودن بیمار، تجویز آنتی‌بیوتیک وریدی و انجام آزمایش‌های لازم مثل خون و نوار قلب.

• روش‌های جراحی:

  • آپاندکتومی لاپاروسکوپی: جراحی کم‌تهاجمی با چند برش کوچک که بهبودی سریع‌تر و درد کمتر را به همراه دارد.

  • آپاندکتومی باز: جراحی با برش بزرگ‌تر که در موارد پارگی آپاندیس یا عفونت شدید ترجیح داده می‌شود.

مراقبت‌های پس از جراحی

• کنترل درد با داروهای تجویزی.

• مراقبت از محل برش، حفظ تمیزی و خشک نگه داشتن زخم.

• جلوگیری از فعالیت‌های سنگین و استراحت کافی.

• شروع تدریجی رژیم غذایی معمول و مصرف مایعات و غذاهای حاوی فیبر برای پیشگیری از یبوست.

• پیاده‌روی سبک به منظور تسریع بهبودی.

• مراجعه سریع به پزشک در صورت تب بالا، درد شدید، قرمزی یا ترشحات غیرطبیعی از محل جراحی.

عوارض احتمالی

• در صورت عدم درمان:

• پارگی آپاندیس، پریتونیت، آبسه، فلگمون.

• عوارض جراحی:

• عفونت محل زخم، خونریزی، انسداد روده، آسیب به اندام‌های مجاور، لخته خون، فتق محل برش.

نتیجه‌گیری

برداشتن آپاندیس یک عمل جراحی امن و موثر است که معمولاً منجر به بهبودی کامل بیماران می‌شود. تشخیص سریع و درمان به موقع، احتمال عوارض جدی را کاهش داده و بازگشت به زندگی عادی را تسهیل می‌کند. آپاندیسیت اگر به سرعت درمان شود، عوارض شدید و تهدیدکننده زندگی به همراه نخواهد داشت.