هموروئید

هموروئید، که به طور رایج بواسیر نیز نامیده می‌شود، به متورم شدن و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه مقعد و بخش پایینی رکتوم گفته می‌شود. این بیماری شایع است و تخمین زده می‌شود که بیش از 50 درصد افراد بالای 50 سال حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌اند.

اگرچه هموروئید معمولاً خطر جدی ندارد، اما می‌تواند باعث درد، ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی شود. با آگاهی از علل، روش‌های پیشگیری و درمان‌های موثر، می‌توان به طور قابل توجهی این عارضه را کنترل کرد و حتی از بروز آن پیشگیری نمود.

هموروئید چیست؟

هموروئید در واقع به رگ‌های خونی متورم در داخل یا اطراف مقعد اشاره دارد که نقش مهمی در کنترل دفع مدفوع دارند. فشار بیش از حد به این رگ‌ها باعث تورم و التهاب آن‌ها می‌شود.

انواع هموروئید

• هموروئید داخلی (Internal Hemorrhoids):
  در داخل رکتوم و بالای خط دندانه‌دار قرار دارد و معمولاً بدون درد است، اما می‌تواند باعث خونریزی روشن هنگام دفع شود. در برخی موارد ممکن است پرولاپس کند (از مقعد بیرون بزند) و همراه با درد و ناراحتی باشد.

• هموروئید خارجی (External Hemorrhoids):
  زیر پوست اطراف مقعد شکل می‌گیرد و به دلیل وجود پایانه‌های عصبی، بسیار دردناک و تحریک‌پذیر است. اگر دچار ترومبوز شود (لخته خون)، درد و تورم شدید رخ می‌دهد که نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد.

علل و عوامل خطر بروز هموروئید

عوامل متعددی باعث افزایش فشار در رگ‌های ناحیه مقعد می‌شوند که شامل:

• زور زدن هنگام دفع (شایع‌ترین علت)

• یبوست مزمن یا اسهال

• بارداری و تغییرات هورمونی مرتبط

• اضافه وزن و چاقی

• نشستن طولانی‌مدت، به ویژه روی توالت

• بلند کردن اجسام سنگین

• رژیم غذایی کم فیبر

• افزایش سن و تضعیف بافت‌های حمایتی

• سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی

علائم شایع هموروئید

• خونریزی بدون درد (معمولاً در هموروئید داخلی)

• خارش و تحریک اطراف مقعد (معمولاً در هموروئید خارجی)

• درد یا ناراحتی هنگام نشستن یا دفع

• تورم و احساس توده‌های حساس در ناحیه مقعد

• ترشح مخاطی یا نشت مدفوع در موارد خاص

توجه: خونریزی مقعدی حتی اگر بدون درد باشد، باید توسط پزشک بررسی شود تا از بیماری‌های جدی‌تر جلوگیری شود.

روش‌های تشخیص هموروئید

• بررسی سابقه پزشکی و علائم توسط پزشک

• معاینه فیزیکی شامل معاینه چشمی و معاینه دیجیتال رکتال

• استفاده از ابزارهای تشخیصی مانند آنوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی و در موارد خاص کولونوسکوپی برای رد بیماری‌های دیگر

درمان بواسیر

1. درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

• افزایش مصرف فیبر (میوه، سبزیجات، غلات کامل)

• مصرف کافی مایعات (حداقل 8 لیوان آب در روز)

• جلوگیری از زور زدن هنگام دفع

• اجتناب از نشستن طولانی روی توالت

• ورزش منظم

• حمام نشیمن با آب گرم

• استفاده از دستمال توالت مرطوب و محصولات ضد التهاب مانند کرم‌های هیدروکورتیزون

2. درمان‌های کم‌تهاجمی (برای بواسیر داخلی مقاوم)

• باندینگ لاستیکی (Rubber Band Ligation)

• تصلب درمانی (Sclerotherapy)

• انعقاد درمانی با نور مادون قرمز یا لیزر

• الکتروکواگولاسیون

3. جراحی (برای موارد شدید یا مقاوم)

• هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید)

• استاپلر هموروئیدوپکسی (Stapled Hemorrhoidopexy)

• بستن شریان هموروئیدی با داپلر (DGHAL/THD)

مراقبت‌های پس از درمان

• مدیریت درد با داروهای مسکن مناسب

• تمیز نگه داشتن ناحیه و مراقبت از زخم

• نرم نگه داشتن مدفوع با رژیم غذایی و داروهای نرم‌کننده

• پرهیز از زور زدن و نشستن طولانی

• شروع تدریجی فعالیت بدنی

• مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم هشداردهنده (خونریزی شدید، درد ناگهانی، تب و غیره)

عوارض احتمالی بواسیر

• ترومبوز هموروئیدی

• کم‌خونی ناشی از خونریزی مزمن

• پرولاپس هموروئید و احتمال خفگی آن

• عفونت و التهاب

• بی‌اختیاری مدفوع در موارد شدید

• تنگی مجرای مقعد پس از جراحی

نتیجه‌گیری

هموروئید یک بیماری شایع و قابل مدیریت است. تشخیص و درمان به موقع، رعایت سبک زندگی سالم و پیروی از توصیه‌های پزشکی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و از عود بیماری جلوگیری کند.