سینوس پایلونیدال (برگشت مو در پوست)

سینوس پیلونیدال چیست؟

سینوس پیلونیدال یک وضعیت پزشکی است که در آن یک کیسه یا تونل کوچک در پوست، معمولاً در شکاف بین دو کفل (ناحیه ساکرال) تشکیل می‌شود. این حفره معمولاً حاوی مو، سلول‌های مرده پوست و ذرات دیگر است و می‌تواند منجر به عفونت و آبسه شود. اگرچه این بیماری اغلب خوش‌خیم است، اما باعث درد و ناراحتی قابل توجه و نیاز به درمان پزشکی می‌شود.

واژه “پیلونیدال” از کلمات لاتین “pilus” (مو) و “nidus” (لانه) گرفته شده است و اشاره به وجود مو در این تونل‌ها دارد. در موارد بدون عفونت، ممکن است فقط یک سوراخ کوچک دیده شود، اما اغلب با انسداد، التهاب و تخلیه چرکی همراه است.

علل و عوامل خطر سینوس پیلونیدال

علت دقیق سینوس پیلونیدال هنوز کاملاً مشخص نیست، اما عمدتاً به نفوذ موهای خشن به داخل پوست و واکنش التهابی ناشی از آن نسبت داده می‌شود. عوامل کلیدی عبارتند از:

• موهای ضخیم و خشن:

• موهای پرپشت و سفت بیشتر در ایجاد این بیماری نقش دارند.

• نشستن طولانی مدت:

• فشار مکرر و اصطکاک در ناحیه دنبالچه، به ویژه در مشاغلی مانند رانندگان، ریسک را افزایش می‌دهد.

• چاقی:

• افزایش تعریق و اصطکاک در شکاف باسن با عمق بیشتر ناحیه، شرایط مساعد برای بیماری فراهم می‌کند.

• بهداشت ناکافی:

• تجمع مو، سلول‌های مرده و باکتری‌ها ریسک عفونت را بالا می‌برد.

• سابقه خانوادگی و ژنتیک:

• برخی افراد استعداد ژنتیکی بیشتری دارند.

• جنسیت:

• مردان به دلیل پرمویی بیشتر، بیش‌تر در معرض هستند.

• پوشیدن لباس تنگ و تعریق زیاد:

• هر دو عامل باعث افزایش اصطکاک و رشد باکتری‌ها می‌شوند.

علائم و نشانه‌ها

• درد و حساسیت ناحیه دنبالچه، به ویژه هنگام نشستن یا لمس

• تورم و قرمزی پوست اطراف سینوس

• تخلیه چرک بدبو یا خون از سوراخ‌ها

• تب و علائم عفونت شدید (در موارد آبسه)

• مشاهده چند سوراخ کوچک در پوست

• سفت شدن یا ضخیم شدن پوست در موارد مزمن

تشخیص سینوس پیلونیدال

تشخیص عمدتاً بر پایه معاینه بالینی توسط پزشک است. آزمایش‌های تصویربرداری در موارد پیچیده یا مشکوک به آبسه کاربرد دارد:

• سونوگرافی

• برای بررسی عمق و آبسه

• MRI در موارد نامشخص یا گسترش عفونت به بافت‌های عمیق‌تر

• کشت باکتریایی جهت تعیین نوع عامل عفونت و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب

روش‌های درمانی

درمان‌های غیرجراحی (موارد خفیف تا حاد بدون عفونت شدید)

• تخلیه آبسه:

• برش و تخلیه چرک جهت کاهش درد، با پانسمان باز

• آنتی‌بیوتیک‌ها:

• برای کنترل عفونت به‌کار می‌روند، نه درمان قطعی سینوس

• حفظ بهداشت و حذف موهای زائد

• (لیزر یا اصلاح) برای پیشگیری از عود

درمان‌های جراحی (موارد مزمن یا مکرر)

• برداشتن کیست با ترمیم اولیه: برداشتن کامل سینوس و بخیه زدن زخم

• برداشتن کیست با زخم باز: بهبود تدریجی زخم باز، عود کمتر اما دوره بهبودی طولانی‌تر

• جراحی فلپ: استفاده از بافت سالم برای پوشاندن محل جراحی، مناسب موارد پیچیده

• سینوسکتومی آندوسکوپی (EPS): روش کم‌تهاجمی با برش‌های کوچک و بهبودی سریع

• تزریق فنل: روش شیمیایی برای بسته شدن سینوس، نیاز به تزریقات متعدد

مراقبت‌های پس از عمل

• تعویض منظم پانسمان

• حفظ بهداشت ناحیه

• جلوگیری از نشستن طولانی

• برداشتن منظم موها برای جلوگیری از عود

پیشگیری از سینوس پیلونیدال

• رعایت بهداشت دقیق ناحیه باسن و خشک نگه داشتن آن

• حذف منظم موهای زائد با روش‌های موثر

• اجتناب از نشستن طولانی و استفاده از بالشتک‌های مخصوص

• حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی

• پوشیدن لباس‌های گشاد و از جنس طبیعی

• مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم اولیه

عوارض سینوس پیلونیدال

• عفونت‌های مکرر و مزمن

• آبسه‌های متعدد

• تشکیل فیستول‌های پوستی

• گسترش عفونت به بافت‌های اطراف و سلولیت

• در موارد نادر، تبدیل به سرطان پوست (کارسینوم سلول سنگفرشی)

• کاهش کیفیت زندگی به دلیل درد و مراقبت‌های مکرر