جراحی معده و روده: مراقبت‌های قبل از عمل برای موفقیت جراحی
اهمیت جراحی معده و روده
جراحی معده و روده یکی از جراحی‌های مهم دستگاه گوارش است که برای درمان بیماری‌های جدی مانند سرطان، بیماری‌های التهابی روده (کرون و کولیت اولسراتیو) و انسداد انجام می‌شود.
دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد، سیستمی پیچیده برای هضم و جذب مواد مغذی است و معده و روده نقش حیاتی در این فرآیند دارند.
گاهی اوقات، برداشتن بخشی یا تمام معده (گاسترکتومی) یا روده (رزکسیون روده) ضرورت پیدا می‌کند. موفقیت جراحی معده و روده به آمادگی دقیق قبل از عمل بستگی دارد و رعایت مراقبت‌های قبل از عمل می‌تواند عوارض را به حداقل برساند و روند بهبودی را سرعت دهد.
آمادگی قبل از جراحی معده و روده
کاهش خطر عفونت
جراحی معده و روده به دلیل پیچیدگی آناتومیکی و وجود میکروب‌ها در روده، با خطرات خاصی همراه است. آماده‌سازی روده قبل از جراحی، بار باکتریایی را کاهش داده و خطر عفونت پس از عمل را کم می‌کند.
بهبود وضعیت تغذیه‌ای
بهبود وضعیت تغذیه قبل از جراحی معده و روده به ترمیم سریع‌تر بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. مصرف پروتئین کافی، ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش کلیدی در آمادگی بیمار دارد.
کاهش عوارض و آمادگی روانی
ارزیابی دقیق بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکلات قلبی-ریوی، خطر عوارض جراحی معده و روده را کاهش می‌دهد. آمادگی روانی نیز اضطراب را کم کرده و همکاری بیمار را در طول درمان افزایش می‌دهد.
ارزیابی‌های پزشکی و آزمایشات
معاینه و بررسی سابقه پزشکی
قبل از جراحی معده و روده، ارزیابی کامل پزشکی ضروری است. این ارزیابی شامل معاینه فیزیکی، تاریخچه پزشکی، بررسی وضعیت تغذیه و معاینه شکم و علائم حیاتی می‌شود.
آزمایشات خون و تصویربرداری
آزمایشات خون شامل شمارش کامل خون (CBC)، پانل متابولیک جامع (CMP)، آزمایشات انعقادی (PT, PTT, INR) و در صورت نیاز بررسی نشانگرهای تومور است. تصویربرداری مانند رادیوگرافی قفسه سینه (CXR)، ECG، سی‌تی‌اسکن (CT) شکم و لگن، MRI و آندوسکوپی یا کولونوسکوپی برای برنامه‌ریزی دقیق جراحی ضروری است.
مشاوره تخصصی
در موارد خاص، مشاوره با متخصصین قلب، ریه، کلیه یا تغذیه انجام می‌شود تا وضعیت بیمار بهینه شود و خطرات جراحی کاهش یابد.
مدیریت داروها قبل از جراحی معده و روده
تمام داروهای مصرفی بیمار، شامل داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه، مکمل‌ها و ویتامین‌ها باید به پزشک اطلاع داده شود.
داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین و آسپرین معمولاً ۵ تا ۷ روز قبل از عمل قطع می‌شوند.
داروهای دیابت باید با نظر پزشک تنظیم شوند تا از نوسانات قند خون جلوگیری شود.
داروهای فشار خون و قلب غالباً با کمی آب تا صبح روز جراحی مصرف می‌شوند.
مکمل‌های گیاهی و ویتامین‌ها ممکن است تداخل ایجاد کنند و معمولاً دو هفته قبل از عمل قطع می‌شوند.
آماده‌سازی روده قبل از جراحی
برای کاهش خطر عفونت، آماده‌سازی روده ضروری است. چند روز قبل از عمل، بیمار باید از مواد پرفیبر اجتناب کند و رژیم کم‌باقیمانده یا مایعات شفاف مصرف کند.
۲۴–۱۲ ساعت قبل از عمل، تنها مایعات شفاف مصرف شود و محلول‌های ملین طبق دستور پزشک برای تخلیه کامل روده استفاده شود. در برخی موارد، آنتی‌بیوتیک خوراکی نیز تجویز می‌شود.
بهینه‌سازی تغذیه قبل از جراحی
سوءتغذیه در بیماران گوارشی شایع است. مصرف پروتئین کافی و ویتامین‌ها مانند C و K و مواد معدنی مانند روی، به ترمیم بافت‌ها و عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند.
در موارد شدید، تغذیه وریدی (TPN) ممکن است قبل از جراحی برای چند روز یا هفته انجام شود تا وضعیت تغذیه‌ای بیمار بهینه شود.
آمادگی روانی و جسمی قبل از جراحی
گفتگو با تیم درمانی، حضور حمایتگرانه خانواده، فعالیت بدنی سبک، ترک سیگار و الکل و آموزش پیش از عمل، همه به کاهش استرس و آمادگی بیمار کمک می‌کنند.
برنامه‌ریزی برای روز جراحی
اطمینان از زمان و مکان دقیق حضور در بیمارستان، همراه داشتن مدارک پزشکی، لباس راحت، همراه مطمئن و حمام با صابون آنتی‌باکتریال شب قبل یا صبح روز عمل، ضروری است.
جدول خلاصه مراحل آمادگی
| مرحله آمادگی | جزئیات کلیدی |
|---|---|
| ارزیابی‌های اولیه | معاینه فیزیکی، آزمایشات خون، تصویربرداری، آندوسکوپی/کولونوسکوپی، مشاوره با متخصصین |
| مدیریت دارویی | قطع رقیق‌کننده‌ها، تنظیم داروهای دیابت و فشار خون، قطع مکمل‌ها و ویتامین‌ها |
| آماده‌سازی روده | رژیم کم فیبر، مایعات شفاف، محلول‌های ملین، آنتی‌بیوتیک خوراکی، ناشتایی قبل از عمل |
| بهینه‌سازی تغذیه‌ای | رژیم پرپروتئین، مکمل‌ها، تغذیه وریدی (در صورت نیاز) |
| آمادگی روانی و جسمی | گفتگو با تیم درمانی، حمایت اجتماعی، فعالیت سبک، ترک سیگار و الکل، آموزش قبل از عمل |
| روز قبل/روز عمل | ناشتایی، حمام، لباس راحت، همراه داشتن مدارک، حضور همراه |
کلام آخر
موفقیت جراحی‌های معده و روده وابسته به مراقبت‌های پیش از عمل است. رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی، بهبود تغذیه، آمادگی روانی و همکاری فعال با تیم درمانی، نتایج مطلوب و بهبودی سریع‌تر را تضمین می‌کند. هر سوال یا نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارید؛ آگاهی بهترین ابزار شماست.
